Tiếp nối hai phần trước với các phân tích về tiềm năng, công nghệ sản xuất và lưu trữ hydro - amoniac tiên tiến, phần cuối của bài viết khắc họa bức tranh toàn cảnh về hành trình mà thế giới đang theo đuổi nhằm hướng tới một nền kinh tế sử dụng hydro và amoniac xanh, nơi những nguồn năng lượng sạch này giữ vai trò ngày càng quan trọng trong quá trình chuyển dịch năng lượng toàn cầu.

Hydro xanh đang nổi lên như một giải pháp năng lượng sạch quan trọng trong quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế carbon thấp. Ảnh hydrogen-worldexpo.

Hydro và amoniac xanh - Hướng đầu tư cho tương lai năng lượng bền vững

Trên toàn cầu, các chính phủ, doanh nghiệp và nhà đầu tư đang gia tăng mạnh mẽ nguồn lực dành cho nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các loại nhiên liệu xanh, trong đó hydro và amoniac xanh được xem là hai mắt xích quan trọng của quá trình chuyển dịch năng lượng. Nhờ khả năng khử cacbon trong nhiều lĩnh vực - từ giao thông vận tải, công nghiệp nặng đến phát điện - nhu cầu dành cho hai loại nhiên liệu này được dự báo sẽ tăng nhanh trong những thập kỷ tới. Theo Hội đồng Hydro, nhu cầu hydro hàng năm của thế giới có thể đạt 500 - 680 triệu tấn vào năm 2050.

Một ví dụ tiêu biểu cho xu thế này là Ma-rốc - quốc gia đang theo đuổi chiến lược phát triển hydro và amoniac xanh nhằm giảm phụ thuộc vào dầu mỏ và than đá, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Từ năm 2020, nước này đã công bố lộ trình phát triển hydro xanh đến năm 2030, tập trung xây dựng nhà máy sản xuất hydro bền vững, hoàn thiện khung pháp lý và đẩy mạnh nghiên cứu, đổi mới công nghệ. Song song đó, Ma-rốc triển khai các dự án amoniac xanh dựa trên nguồn năng lượng tái tạo dồi dào từ gió và mặt trời. Sở hữu lợi thế lớn khi là một trong những nhà sản xuất phốt phát hàng đầu thế giới, Ma-rốc có điều kiện thuận lợi để ứng dụng hydro và amoniac tái tạo vào sản xuất phân bón, qua đó giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và củng cố năng lực sản xuất trong nước.

Để hiện thực hóa tham vọng trở thành trung tâm hydro xanh của khu vực, Ma-rốc xây dựng chiến lược xoay quanh ba trụ cột: đổi mới công nghệ để giảm chi phí sản xuất; thu hút đầu tư và đảm bảo nguồn cung ổn định; phát triển thị trường và các sản phẩm phái sinh để mở rộng không gian tiêu thụ. Với vị trí địa lý chiến lược - giao điểm giữa châu Phi, châu Âu và Trung Đông - cùng tiềm năng năng lượng tái tạo vượt trội, Ma-rốc được đánh giá là điểm đến lý tưởng cho sản xuất và phân phối hydro sạch, mang lại lợi ích kinh tế lớn đồng thời đóng góp tích cực vào mục tiêu giảm phát thải toàn cầu.

Bên cạnh Ma-rốc, nhiều quốc gia cũng đang chủ động xây dựng chiến lược riêng nhằm phát triển sản xuất và xuất khẩu các nhiên liệu sạch này, qua đó mở ra nguồn thu mới, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tạo thêm việc làm. Đây chính là nền tảng quan trọng hình thành một tương lai năng lượng bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.

Bức tranh toàn cảnh về xu hướng phát triển hydro sạch

Chuỗi giá trị hydro và amoniac xanh: từ thiết kế, sản xuất đến lưu trữ và vận chuyển. Ảnh: mdpi

Theo Báo cáo Đánh giá Hydro Toàn cầu 2025 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), công bố vào ngày 12/9/2025, ngành hydro thế giới đang bước vào giai đoạn tăng trưởng nhưng vẫn đối mặt nhiều thách thức. Năm 2024, nhu cầu hydro toàn cầu đạt gần 100 triệu tấn, tăng khoảng 2% so với năm trước, song phần lớn vẫn được sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch mà chưa đi kèm thu giữ carbon. Trong khi đó, các dự án hydro phát thải thấp - bao gồm hydro xanh và hydro xanh lam - dù chịu tác động bởi chi phí tăng và chính sách chưa ổn định, vẫn được dự báo tăng trưởng mạnh trong thời gian tới. Nếu tính riêng các dự án đã vận hành, đang xây dựng hoặc đã ra quyết định đầu tư cuối cùng, sản lượng hydro sạch có thể vượt 4 triệu tấn/năm vào 2030, gấp khoảng năm lần hiện nay, con số này có thể đạt tới 37 triệu tấn nếu các dự án công bố được triển khai đúng tiến độ. Tuy nhiên, khoảng cách chi phí giữa hydro phát thải thấp và hydro từ nhiên liệu hóa thạch vẫn là thách thức lớn, đòi hỏi các chính phủ phải có chính sách mạnh mẽ hơn để kích cầu, phát triển hạ tầng vận chuyển và lưu trữ.

Theo IEA, Trung Quốc hiện dẫn đầu về công suất điện phân, chiếm khoảng 65% quy mô toàn cầu, trong khi khu vực châu Âu, Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc thúc đẩy tiêu thụ hydro sạch thông qua các chính sách ưu tiên và các dự án thí điểm. Đáng chú ý, tập đoàn vận tải biển NYK của Nhật Bản đã đưa vào hoạt động tàu kéo Sakigake - con tàu đầu tiên trên thế giới sử dụng amoniac xanh làm nhiên liệu. Đây là bước đột phá trong nỗ lực giảm khí thải từ ngành hàng hải vốn chiếm khoảng 3% tổng phát thải toàn cầu. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, chiến lược FDI 2024 - 2028 tập trung vào năng lượng tái tạo và hydro, cùng với Luật Khí hậu mới và hệ thống giao dịch phát thải, đang biến quốc gia này thành điểm đến hấp dẫn cho các dự án hydro xanh quy mô lớn.

Ở quy mô khu vực, Đông Nam Á được đánh giá là thị trường mới nổi đầy tiềm năng. Sản lượng hydro phát thải thấp của khu vực dự kiến đạt 480.000 tấn/năm vào 2030, tăng mạnh so với mức chỉ khoảng 3.000 tấn/năm hiện nay. Năm 2024, nhu cầu hydro trong khu vực đạt 4 triệu tấn (gần 4% toàn cầu), đóng góp khoảng 8% nguồn cung khí đốt và 1% lượng phát thải CO₂ của khu vực. Tuy nhiên, phần lớn các dự án vẫn ở giai đoạn khởi đầu. Để hiện thực hóa tiềm năng, các quốc gia Đông Nam Á cần đẩy nhanh phát triển năng lượng tái tạo để hạ giá thành, ban hành chính sách sát thực tiễn và mở rộng các dự án thí điểm.

Việt Nam hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm hydro xanh của khu vực Đông Nam Á

Theo Báo cáo Đánh giá Hydro Toàn cầu 2025 của IEA, Việt Nam hiện chiếm khoảng 15% tổng nhu cầu hydro của Đông Nam Á, đứng thứ ba sau Indonesia và Malaysia, chủ yếu phục vụ các ngành lọc hóa dầu, sản xuất amoniac và methanol. Việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen ngày 7/2/2024 đã tạo nền tảng quan trọng để Việt Nam định hình hướng đi cho ngành hydro sạch, với các doanh nghiệp nhà nước được kỳ vọng đóng vai trò dẫn dắt trong việc giảm phát thải tại những lĩnh vực tiêu thụ hydro truyền thống. Lợi thế về nhu cầu amoniac lớn và vị thế là một trong những trung tâm sản xuất thép của khu vực giúp Việt Nam có điều kiện sớm ứng dụng hydro trong luyện thép, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và giảm phát thải. Theo Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen, Việt Nam đặt mục tiêu sản xuất 100 - 500 nghìn tấn hydro sạch mỗi năm vào năm 2030 và tăng lên 10 - 20 triệu tấn vào 2050, đồng thời đẩy mạnh khai thác năng lượng tái tạo như gió và mặt trời để giảm chi phí và chuẩn hóa quy trình sản xuất. Nhiều địa phương như Trà Vinh, Bến Tre, Bạc Liêu và Tiền Giang đã thu hút các dự án hydro xanh với tổng công suất dự kiến khoảng 120 nghìn tấn/năm. Dù hệ thống lưu trữ và phân phối hydro còn trong giai đoạn hình thành, Việt Nam đang tích cực nghiên cứu giải pháp lưu trữ, vận chuyển, phát triển trạm nạp hydro, song song với việc hoàn thiện các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, công nghệ và hạ tầng.

Với định hướng làm chủ công nghệ hydro xanh, mở rộng thị trường trong nước và từng bước tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam đang thể hiện quyết tâm trở thành trung tâm hydro xanh của khu vực Đông Nam Á, đóng góp vào tăng trưởng xanh và hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Kết luận

Bức tranh chuyển dịch năng lượng toàn cầu cho thấy một quỹ đạo rõ rệt: thế giới ngày càng hướng về các nguồn năng lượng sạch, trong đó hydro và amoniac xanh đang nổi lên như trụ cột của giai đoạn chuyển đổi mới. Được xem là chìa khóa để khử carbon ở những ngành khó giảm phát thải nhất như công nghiệp nặng và giao thông vận tải, hydro sạch mở ra triển vọng hiện thực hóa mục tiêu Net Zero của nhiều quốc gia. Cùng với những đột phá trong công nghệ sản xuất, vận chuyển và lưu trữ, hydro và amoniac xanh đang tạo nền tảng để giảm dần sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, đồng thời thúc đẩy hình thành một hệ sinh thái năng lượng bền vững, an toàn và thân thiện hơn với môi trường trong các thập kỷ tới./.

Phần I: Trang tin tức

Phần II: Trang tin tức