Thực hiện Quyết định số 2619/QĐ-TKV ngày 31/12/2024 của Hội đồng thành viên Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) về việc phê duyệt kế hoạch Khoa học và Công nghệ (KH&CN) năm 2025 của Tập đoàn, tại cuộc họp ngày 27/3/2025, dưới sự điều hành của Phó Tổng giám đốc Phan Xuân Thủy, đề tài “Nghiên cứu tối ưu hóa sử dụng vật liệu zeolite từ tro trấu vào xử lý nước thải mỏ than tại Quảng Ninh” của Công ty CP Tin học, Công nghệ, Môi trường - Vinacomin (VITE) đã được thông qua.

Mục tiêu của đề tài bao gồm: Đánh giá hiện trạng chất lượng nước thải mỏ than đang áp dụng công nghệ xử lý như hiện nay; Đề xuất quy trình chế tạo zeolite từ tro trấu, tạo ra loại zeolite từ tro trấu tối ưu nhất để xử lý Mn và sử dụng vật liệu hấp phụ mới đó vào xử lý nước thải mỏ than tại Quảng Ninh; Tận dụng nguồn phụ phẩm của ngành nông nghiệp, giảm thiểu lượng tro trấu thải ra môi trường, ưu tiên sử dụng các nguyên liệu thân thiện với môi trường phù hợp với mục tiêu công nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn, tiết kiệm chi phí vận hành, xử lý nước thải mỏ than tại Quảng Ninh.

Đề tài có tính mới và cấp thiết ở chỗ các nghiên cứu trước đó vẫn chưa có nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề tổng hợp chế tạo zeolite từ tro trấu để ứng dụng xử lý Mn trong nước thải mỏ than. Theo đó, cũng chưa có nghiên cứu nào phân tích sâu về ứng dụng xử lý Mn trong nước thải mỏ than bằng vật liệu zeolite từ tro trấu với các nội dung cụ thể như xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chế tạo zeolite từ tro trấu và chế tạo tối ưu zeolite từ tro trấu thông qua việc sử dụng nước thải tại các trạm xử lý nước thải mỏ than với các tính chất khác nhau để xử lý Mn ở trong phòng thí nghiệm và thử nghiệm sản phẩm tại thực địa với mô hình pilot mô phỏng trạm xử lý nước thải với công suất nhỏ song song với trạm xử lý nước thải thực tế trong cùng thời điểm, từ đó có thể so sánh hiệu quả xử lý của vật liệu mới so với vật liệu cũ vẫn được áp dụng hiện nay. Ngoài ra, chưa có nghiên cứu nào đi sâu vào việc khảo sát tái sử dụng vật liệu để tối ưu hoá chi phí cũng như là việc xử lý vật liệu sau khi thải bỏ. Vì vậy, phương pháp xử lý ô nhiễm Mn trong nước thải mỏ than sử dụng zeolite từ các phế phụ phẩm nông nghiệp (tro trấu) là một trong những cách tiếp cận mới, có tính khả thi cao bởi tính hiệu quả và khả năng thích ứng. Đồng thời, giải quyết được lượng tro trấu thải ra môi trường hàng năm, tạo ra sản phẩm thân thiện với môi trường hướng đến mục tiêu kinh tế tuần hoàn. Zeolite chế tạo từ tro trấu có thể được sử dụng như vật liệu lọc thay thế cát lọc Mn trong các bể lọc áp lực, là một phương pháp xử lý thiết kế đơn giản, dễ triển khai, dễ vận hành./.